Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών ο κόσμος γνώρισε σε… γενικές γραμμές μία πρωτοφανή περίοδο ειρήνης και ευημερίας.
Το άνοιγμα των σχέσεων με την Κίνα και το «τέλος του Ψυχρού Πολέμου», οδήγησε σε μία παρατεταμένη περίοδο συνεργασίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης που ήταν πραγματικά μοναδική στα χρονικά της ιστορίας. Ωστόσο, τώρα τα πράγματα αλλάζουν. Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ουκρανία και η συντριβή του MH17 έχουν δημιουργήσει τεράστια της ένταση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, και πολλοί αναλυτές πιστεύουν, ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων είναι ακόμα χειρότερες από εκείνες που είχαν μετά τη λήξη του «Ψυχρού Πολέμου».
Επιπλέον, το κατηγορητήριο των πέντε αξιωματικών για κατασκοπία στον κυβερνοχώρο και οι αιχμηρές διαφωνίες για τις εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (μεταξύ άλλων) έχουν προκαλέσει στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα μία ένταση, που παρόμοιά της έχει να καταγραφεί τουλάχιστον από το 1989.
Για όσο χρονικό διάστημα θα μπορούσαν να θυμηθούν οι περισσότεροι Αμερικάνοι, το δολάριο των ΗΠΑ, όσο και το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα ήταν συντριπτικά κυρίαρχο στον πλανήτη. Αλλά τώρα οι δυνάμεις της Ανατολής εμφανίζονται αποφασισμένες να σπάσουν αυτό το μονοπώλιο. Τέσσερα από τα έθνη BRICS (Κίνα, Ρωσία, Ινδία και Βραζιλία) είναι στην λίστα των δέκα μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, και τα οι χώρες αυτές αρχίζουν να κάνουν κινήσεις για να εξαρτώνται όσο το δυνατόν λιγότερο από τις ΗΠΑ και το κεντρικό σύστημα του Δυτικού κόσμου. Για παράδειγμα, την περασμένη εβδομάδα τα έθνη που συναποτελούν το BRICS, ίδρυσαν δύο νέα θεσμικά όργανα που προορίζονται ως εναλλακτικές λύσεις για την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ…
Σε σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε από τις 14 έως τις 16 Ιουλίου, οι πέντε χώρες του BRICS ανέλαβαν πρωτοβουλίες που στοχεύουν ξεκάθαρα στην αύξηση της δύναμής τους στην παγκόσμια οικονομία. Ανακοίνωσαν την ίδρυση της νέας Τράπεζας Ανάπτυξης, η οποία εδρεύει στη Σαγκάη, που θα προσφέρει χρηματοδότηση για αναπτυξιακά έργα στον αναδυόμενο κόσμο.
Η τράπεζα θα ενεργεί ως εναλλακτική επιλογή της Παγκόσμιας Τράπεζας, που εδρεύει στην Ουάσινγκτον. Επιπλέον, σχημάτισαν μία σειρά νομισματικών συμφωνιών, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, προκειμένου να εξομαλύνουν τις οικονομικές ανισορροπίες ανά τον κόσμο. Κάτι το οποίο κάνει αυτή τη στιγμή το ΔΝΤ.
Σαφώς, η ιδέα είναι να δημιουργηθούν όργανα και διαδικασίες για την ενίσχυση των λειτουργιών, που διαχειρίζονται αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ η Ευρώπη. Και ότι θα μπορούσαν να έχουν τους δικούς τους πόρους, χωρίς τις ενοχλητικές συμφωνίες που τόσο η Παγκόσμια Τράπεζα, όσο και το ΔΝΤ επιβάλλουν για την συνδρομή τους. Αυτό έρχεται σε μια χρονική στιγμή που τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία επιδιώκουν να ενισχύσουν τα δικά τους νομίσματα, με σκοπό να απομακρυνθούν από τη χρήση του δολαρίου των ΗΠΑ.
Ακόμη και στην δυτικά μέσα ενημέρωσης, υπάρχει η παραδοχή πως το κινέζικο Γουάν αποτελεί «μια αυξανόμενη δύναμη στην παγκόσμια οικονομία». Σύμφωνα με το CNBC, η χρήση του κινεζικού νομίσματος στο διεθνές εμπόριο αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς.
Στις μεγάλες γερμανικές εταιρείες, το 23% χρησιμοποιεί το Γουάν για συναλλαγές, 9% περισσότερο από το προηγούμενο έτος, ενώ η χρήση του στο Χονγκ Κονγκ αυξήθηκε στο 58% από 50% και 17% από 9% στις ΗΠΑ. Παράλληλα, η χρήση του Γουάν μεταξύ των γαλλικών εταιρειών – μια νέα προσθήκη στην λίστα του τρέχοντος έτους – αυξήθηκε σε ποσοστό 26%.
Και φυσικά η Ρωσία έχει επιδιώξει ενεργά μια στρατηγική «αποδολαριοποίησης» εδώ και πολλούς μήνες. Σε κάθε νέο γύρο οικονομικών κυρώσεων Ρωσία ωθείται ακόμη περισσότερο στην κατεύθυνση της ανεξαρτησίας της από το δολάριο ΗΠΑ, και η Gazprom έχει εργαστεί σκληρά για να πάρει μεγάλους πελάτες, προκειμένου να αλλάξει την πληρωμή για το φυσικό αέριο σε δολάρια, επιδιώκοντας να πραγματοποιείται σε ευρώ ή άλλα νομίσματα.
Είναι μάλλον σαφές, ότι η Ρωσία προσπαθεί να απεξαρτηθεί μόνιμα από την αμερικανική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ. Μόλις πρόσφατα μάθαμε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να οδηγήσει τη Ρωσία στο να εξαρτάται λιγότερο από τις αμερικανικές εταιρείες όπως η IBM και η Microsoft, ενώ αν μελλοντικά προκύψουν και άλλες κυρώσεις, είναι πιθανό να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά σε αμερικανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία.
Εντούτοις, ακόμα πιο ανησυχητικό για την οικονομία των ΗΠΑ είναι η τρομερή επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ της κυβέρνησης Ομπάμα και αυτής της Κίνας. Ορισμένοι αναλυτές περιγράφουν αυτό το γεγονός ως «σημείο καμπής».
Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες υπόσχονται διαρκή υποστήριξη στους ασιατικούς συμμάχους τους, ενώ αμφισβητούν ανοιχτά τη νομιμότητα των κινεζικών εδαφικών αξιώσεων στη θάλασσα της Νότιας Κίνας. Στο μεταξύ η Κίνα απασχολείται με τη δημιουργία «επεισοδίων» σε στεριά και θάλασσα. Τον περασμένο μήνα, μια εξέδρα άντλησης πετρελαίου αξίας 1 δισ. ευρώ στήθηκε από κινέζικη επιχείρηση στα χωρικά του Βιετνάμ. Παράλληλα, στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας, μαχητικά αεροσκάφη τύπου SU-27 ήρθαν σε απόσταση αναπνοής με ιαπωνικά αεροσκάφη επιτήρησης.
Τα γεγονότα αποκαλύφθηκαν κατά τον πρόσφατo Διάλογο Ασφάλειας της Ασίας, που έλαβε χώρα στη Σιγκαπούρη (ετήσια συνάντηση των Υπουργών Άμυνας της Ασίας): ο υπουργός Άμυνας Τσακ Χέιγκελ περιγράφει ωμά τις κινήσεις της Κίνας «ως μονομερείς ενέργειες αποσταθεροποίησης.» Ενώ ο αντιπτέραρχος Γουάνγκ Γκουανζόνγκ, κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για «ηγεμονισμό».
Το ερώτημα τώρα δεν είναι αν ένα «νέο είδος σχέσης» είναι προ των πυλών, αλλά μάλλον, αν οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Kίνας έχουν φτάσει στο σημείο καμπής. Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν νοιάζονται και τόσο για το τι κάνουν οι Κινέζοι στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, αλλά στην αντίπερα όχθη, αυτό αποτελεί μια πολύ, πολύ σημαντική υπόθεση. Στην πραγματικότητα, η Κίνα έστειλε απλά ένα σκάφος επιτήρησης στη Χαβάη ως αντίποινο, για αυτό που αποκαλούν οι ΗΠΑ «προκλήσεις» στην περιοχή.
Στα παλιά τα χρόνια, η Κίνα δεν θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο. Ωστόσο οι Κινέζοι αποκτούν αυτοπεποίθηση, καθώς βλέπουν το χάσμα μεταξύ του στρατού των ΗΠΑ και του κινεζικού στρατού, να μειώνεται σημαντικά.
Πέρα από την επέκταση των δυνατοτήτων του κινεζικού στρατού στον κυβερνοχώρο και τον ηλεκτρονικό πόλεμο, το Πεκίνο αυξάνει το μέγεθος και την έκταση του στόλου του, εξελίσσει την αεροπορία του και δοκιμάζει ένα πλήθος νέων πυραύλων, όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα από το Πεντάγωνο.
Στην πραγματικότητα, η κινεζική στρατιωτική δύναμη έχει αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορούμε πλέον να βλέπουμε τίτλους, όπως αυτόν του «The Week», όπου αναφέρεται πως «η Κίνα πιστεύει ότι μπορεί να νικήσει τη μάχη με την Αμερική».
Όμως και ο ρωσικός στρατός έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο, καθώς ο Πούτιν έχει εργαστεί σκληρά για τον εκσυγχρονισμό του ρωσικού πυρηνικού οπλοστασίου. Οι Ρώσοι διαθέτουν πλέον μια «πέμπτης γενιάς» μαχητικά αεροσκάφη, που υποτίθεται ότι είναι ανώτερα από το F-22 Raptor, ενώ ταυτόχρονα έχουν πυρηνικά υποβρύχια που είναι αθόρυβα σε βαθμό που το ναυτικό των ΗΠΑ τα αναφέρει ως «μαύρες τρύπες».
Αν η Ρωσία και η Κίνα παραμείνουν ενωμένες, τότε είναι κάτι περισσότερο από ικανές στο να αποτελέσουν ένα αντίβαρο της ισχύος των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο. Αλλά ακόμη και αν μία στρατιωτική σύγκρουση δεν πραγματοποιηθεί στο άμεσο μέλλον, τότε η διακοπή των σχέσεων ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση θα μπορούσε να έχει ακόμα μια δραματική επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία.
Με τα χρόνια, οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν αναπτύξει μια πολύ συμβιωτική σχέση, η οποία κινεί μία τεράστια οικονομική δραστηριότητα σε όλο τον πλανήτη. Κάθε χρόνο, έχουμε δαπανήσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να αγοράσουμε προϊόντα από τους Κινέζους.
Φανταστείτε πως θα έμοιαζαν τα καταστήματά μας αν τους παίρναμε όλα τα προϊόντα. Και στη συνέχεια να στέλναμε σωρούς από τα χρήματά μας, και να τους παρακαλούσαμε να μας τα επιστρέψουν με χαμηλά επιτόκια. Η ρύθμιση αυτή επέτρεψε στην Κίνα να γίνει πλούσια και στους Αμερικανούς να απολαύσουν ένα υπερτροφικό βιοτικό επίπεδο, το οποίο τροφοδοτείται από τις ολοένα και περισσότερο αυξανόμενες ποσότητες χρέους.
Συνεπώς τι θα συνέβαινε εάν αυτή η σχέση αρχίζει να σπάει; Χωρίς αμφιβολία, θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε παγκόσμιο χάος. Θα παρακολουθήσουμε στενά τις εξελίξεις γι αυτή τη διαίρεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Και αυτό γιατί η κατάληξη θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντικότερη, απ’ όσο μπορούν να φανταστούν οι Αμερικάνοι.
